Alles wat je moet weten over tachografen

Tachograaf –een apparaat dat waarschijnlijk geen geheimen kent voor vrachtwagenchauffeurs en andere professionals in de transportindustrie. Toch is het niet noodzakelijk dat ieder persoon werkzaam in de logistieke sector tot in detail weet hoe een tachograaf werkt, ondanks dat het al enkele decennia verplicht is voor vrachtwagens op Europese routes om er een te hebben. Laten we kort beschrijven wat een tachograaf precies is en waar het voor wordt gebruikt.

Wat is een tachograaf?

Tachografen zijn mechanische, analoge of digitale apparaten die ontworpen zijn om de rijtijd, snelheid en afgelegde afstand van een vrachtwagen te controleren. De geschiedenis van dit apparaat, waarvan de naam afkomstig is van de Griekse woorden tachos (snelheid) en graphos (schrijven), dateert uit de eerste helft van de 19e eeuw. Sinds hun uitvinding hebben tachografen aanzienlijke evoluties ondergaan om te kunnen voldoen aan groeiende eisen om vervalsing en veranderende wettelijke voorschriften tegen te gaan.

Wie heeft de tachograaf uitgevonden?

De uitvinder van de tachograaf is Max Maria von Weber, een Duitse ambtenaar en ingenieur die leefde in de 19e eeuw. Hij ontwikkelde de eerste tachograaf voor spoorwegdoeleinden. Rond 1844 begonnen deze apparaten populair te worden omdat ze gebruikt werden door spoorwegmaatschappijen om zo de oorzaken van treinvertragingen te onderzoeken. Tachografen worden tot op de dag van vandaag nog steeds gebruikt in het spoorwegvervoer.

Na de uitvinding van de auto, toen nieuwe voertuigen werden ingezet voor commercieel vervoer van mensen en goederen, werden tachografen eveneens aangepast voor gebruik in vrachtwagens. In Europa gebeurde dit in de jaren 1920. In eerste instantie waren het eenvoudige mechanische apparaten die alleen basisinformatie over de beweging van het voertuig registreerden. Maar in de loop der jaren werden ze al gauw vervangen door analoge tachografen, die meer gegevens registreerden en steeds verder gemoderniseerd werden. Echter waren deze nog steeds gevoelig voor vervalsing. Pas in de jaren 1980 konden we spreken van een doorbraak, waarna de eerste digitale tachografen werden geïntroduceerd. Deze waren niet alleen beter in het nauwkeuriger bijhouden van gegevens, maar waren ook steeds beter bestand tegen storingen die werden veroorzaakt door onbevoegden. Tot 2006 werden echter voornamelijk analoge apparaten gebruikt, hoewel ze gestandaardiseerde afmetingen hadden en een kop die in de DIN-aansluiting op het dashboard van het voertuig paste, wat het later gemakkelijker maakt hem te vervangen door digitalere modellen.

Waaruit bestaat een tachograaf en hoe werkt het?

Zoals eerder vermeld, kunnen we mechanische tachografen (de oudste en eenvoudigste ontwerpen), analoge tachografen, en digitale tachografen vam elkaar onderscheiden. Het belangrijkste verschil in hun ontwerp heeft te maken met de manier waarop de verzamelde gegevens over de werking van de vrachtwagen worden vastgelegd. Om het iets eenvoudiger uit te leggen: bij analoge modellen worden de gegevens vastgelegd op een speciale schijf van gewaxt papier, terwijl digitale modellen de benodigde informatie verzamelen op een display en een chipkaart.

Om een meer toegankelijke beschrijving te geven van de op dit moment veel gebruikte digitale tachograaf, kunnen we kijken naar de volgende onderdelen:

Bestuurderskaart: een persoonlijke smartcard die aan chauffeurs wordt uitgereikt waarop gegevens met betrekking tot de activiteiten van de chauffeur worden opgeslagen (rijtijden, onderbrekingen, rustperiodes, enz.). Bij het overnemen van een commercieel voertuig is elke chauffeur verplicht zijn/haar kaart aan de tachograaf te koppelen.
Het voertuiggedeelte vormt het belangrijkste onderdeel van het tachograafsysteem en is geïnstalleerd in de cabine van het voertuig. Het omvat een display die de actuele bedrijfsmodus van de bestuurder weergeeft, een printer voor het maken van rapporten en sleuven voor het installeren van chipkaarten.
Een snelheidssensor, die is verbonden met de versnellingsbak van het voertuig. Deze stuurt signalen naar het voertuiggedeelte met informatie over de snelheid en afstand die het voertuig heeft afgelegd.
Een display die de huidige rij- en rusttijdinformatie toont, samen met een gebruikersinterface waarmee de chauffeur informatie kan invoeren of wijzigen, zoals de activiteitsstatus van de chauffeur.
Interface voor communicatie op afstand (optioneel), uitgerust in sommige moderne tachografen. Deze maakt externe communicatie en het downloaden van gegevens mogelijk, waardoor transportbedrijven op afstand toegang krijgen tot gegevens van tachografen.

Elke tachograaf is gekalibreerd en verzegeld om ongeoorloofde tussenkomst van derden te voorkomen, wat mogelijk zou kunnen leiden tot vervalsing van gegevens. Tijdens voertuiginspecties kunnen de autoriteiten dergelijke illegale aanpassingen detecteren. Deze apparaten kunnen ook worden uitgerust met een functie voor nood- of ongevalsregistratie, wat de verzamelde informatie later bruikbaar maakt voor analyse tijdens een onderzoek. Tachografen worden gesynchroniseerd met Coordinated Universal Time (UTC), wat zorgt voor consistentie in tijdsregistraties over verschillende regio’s.

Wettelijke voorschriften met betrekking tot tachografen

Vervoerders uit landen die behoren tot de Europese Gemeenschap (de voorloper van de huidige Europese Unie) zijn sinds 1986 verplicht tachografen te gebruiken, in overeenstemming met een eerder uitgevaardigde verordening. In datzelfde jaar, 1985, trad het AETR-verdrag (betreffende wegvervoer buiten de EG en EER-gebieden) in werking, wat –samen met de bovengenoemde verordening –de verplichting invoerde om gegevens te registreren in het wegvervoer met vrachtwagens of voertuigcombinaties met een gewicht van meer dan 3,5 ton.

Sinds 2007 is Verordening nr. 561/2006 van kracht, die gemeenschappelijke regels vaststelt voor de rijtijden, onderbrekingen en rusttijden van beroepschauffeurs in de EU. Verordening 165/2014 heeft de wet uit 1985 ingetrokken en de verordening van 2006 gewijzigd –in overeenstemming met de nieuwe regelgeving, die het verplichtte om intelligente tachografen te gebruiken. Vanaf augustus 2023 moeten alle nieuw geregistreerde vrachtwagens uitgerust zijn met een intelligente tachograaf van de tweede generatie. Hoewel vervoerders tot eind vorig jaar de tijd hadden om hun vrachtwagens en bussen, geregistreerd na 21 augustus, uit te rusten met dit apparaat, kregen lidstaten de mogelijkheid van de Europese Commissie om de respijtperiode te verlengen tot 18 augustus 2025. Op deze datum moeten intelligente tachografen van de tweede generatie geplaatst zijn in bedrijfsvoertuigen die er tot nu toe nog niet mee waren uitgerust, en die op internationale routes worden gebruikt. Dit geldt vooral voor oudere apparaten die vóór 2019 zijn geïnstalleerd, en dus eind 2024 vervangen moeten zijn. In oktober vorig jaar werd gemeld dat deze beslissing werd genomen vanwege het zichtbare tekort aan nieuwe apparaten op de markt.

Na Brexit blijft het VK de EU-regelgeving toepassen, maar met eventuele lokale wijzigingen.

Wat is een SMT2 tachograaf?

De bovengenoemde tachograaf (SMT2) is een intelligente tachograaf van de tweede generatie, die dankzij geavanceerde telematica efficiënter gebruik kan maken van de verzamelde gegevens. Dit vertaalt zich in een effectiever wagenparkbeheer en een betere controle van de werk- en rusttijden van chauffeurs. Het SMT2-model beschikt over een aantal extra geavanceerde functies:

Korteafstandscommunicatiesysteem (DSRC): maakt het mogelijk om gegevens op afstand uit te lezen door controle-instanties zonder dat het voertuig hoeft te stoppen.
Automatische registratie van grensoverschrijdingen.
De opslagperiode voor de werktijdgegevens van de bestuurder is verlengd tot de laatste 56 dagen.
Registratie van de plaats van begin en einde van het werk.
Verhoogde weerstand tegen ongeoorloofde manipulatie.

Samenvatting

De tachograaf speelt een cruciale rol in het waarborgen van de veiligheid en efficiëntie van wegtransport. Deze apparaten zorgen ervoor dat chauffeurs werken in overeenstemming met de EU-regelgeving, maar ook transportbedrijven helpen om hun werk te optimaliseren.